Lâm Đồng là địa phương có vị trí địa lý, khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi phát triển cây sầu riêng quy mô lớn, chất lượng cao. Để sản phẩm sầu riêng vươn ra thị trường, đặc biệt là xuất khẩu, ngành nông nghiệp tỉnh đã và đang thực hiện hàng loạt giải pháp trong tổ chức trồng trọt, nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm. Cùng với đó, tỉnh Lâm Đồng tập trung thực hiện các giải pháp trong thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến. Tuy nhiên, việc tăng trưởng “nóng” loại cây này về diện tích lẫn sản lượng cũng đang đặt ra bài toán cần lời giải từ phía các ngành chức năng.

Những ngày này, hàng ngàn nông dân trồng sầu riêng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đang bước vào niên vụ sầu riêng năm 2023 với rất nhiều kỳ vọng về một năm được mùa lẫn được giá. 

Thống kê tính đến hết năm 2022, toàn huyện Đạ Huoai có tổng diện tích hơn 5.580 ha sầu riêng; trong đó, diện tích thu hoạch 2.567 ha, năng suất bình quân ước đạt 129,4 tạ/ha với tổng sản lượng ước đạt 33.213 tấn. Riêng diện tích sầu riêng năm 2022 tăng thêm 1.406 ha; trong đó, chuyển đổi trong năm là 573 ha, diện tích các năm trước đã chuyển đổi nhưng chưa rà soát là 833 ha. 

Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đạ Huoai, đối với cây trồng này, địa phương có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển với hầu hết các xã, thị trấn đều trồng được. Sầu riêng trồng ở các vùng sản xuất nơi đây gồm 3 loại giống Monthong, Ri6, Musaking với phần lớn diện tích áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, mô hình tưới tiết kiệm nước.

Ghi nhận tại Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Đạ M’ri, đến nay, HTX có 85 thành viên với tổng diện tích đất nông nghiệp là 226,8 ha; trong đó, diện tích đang canh tác cây sầu riêng là 134 ha. Nhờ trồng sầu riêng, các thành viên HTX đều có cuộc sống khá giả, không những thế nhiều xã viên còn đang không ngừng đầu tư, mở rộng diện tích sản xuất. 

Ông Nguyễn Thanh Sơn - Giám đốc HTX nông nghiệp Đạ M’ri, huyện Đạ Huoai cho biết, bình quân mỗi cây sầu riêng từ lúc trồng đến thu hoạch mất gần 5 năm. Chi phí đầu tư mỗi gốc sầu riêng khoảng 5 triệu đồng và lợi nhuận từ cây trồng này rất cao, nếu canh tác đúng quy trình, kỹ thuật, mỗi cây có thể thu lợi nhuận cả chục triệu đồng/năm.

Trong khi đó, tại các địa phương mới nổi về chuyển đổi cây trồng như Đạ Tẻh, Cát Tiên, cây sầu riêng cũng đang là sự lựa chọn hàng đầu của người dân trong bước đột phá về phát triển kinh tế. 

Tại xã cực Nam của tỉnh Lâm Đồng là Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên), hiện địa phương cũng đã phát triển diện tích sầu riêng lên đến hơn 270 ha. Ông Lê Quang Chường - Chủ tịch UBND xã Đồng Nai Thượng cho biết, tất cả diện tích sầu riêng trên đều đa phần được người dân chuyển đổi từ đây điều sang. Do đó, hiệu quả kinh tế trên cùng đơn vị diện tích tăng từ 40 triệu đồng mỗi ha lên gấp nhiều lần, có nhiều mô hình sản xuất sầu riêng cho thu nhập trên 500 triệu đồng, thậm chí thu tiền tỷ/ha.

Còn tại huyện Đạ Tẻh, hiện địa phương đang có khoảng 1.700 ha sầu riêng; trong đó, diện tích đang bước vào thời kỳ kinh doanh ổn định từ năm thứ 6 trở lên là 900 ha, tổng sản lượng dự kiến hơn 20.000 tấn. Một số xã có diện tích trồng sầu riêng lớn là Đạ Kho, Mỹ Đức, Quảng Trị, Đạ Pal… So với các loại cây trồng truyền thống khác tại địa phương, trồng sầu riêng giúp người dân tăng thu nhập lên gấp nhiều lần. 

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cây sầu riêng hiện đang phát triển nóng kể từ sau khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của Việt Nam ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc. Cũng từ đó đã dẫn đến việc người dân phát triển rầm rộ, phát triển nóng loại cây này.

Chỉ tính từ đầu năm 2021 đến hết năm 2022, diện tích sầu riêng cả nước đã tăng vượt khoảng 26.000 ha, nâng tổng diện tích lên khoảng 100.000 ha. Trong khi đó, theo Quyết định số 4085 ngày 27/11/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về phê duyệt Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực toàn quốc đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, diện tích sầu riêng khuyến cáo là khoảng 65.000 - 75.000 ha, sản lượng từ 830.000 - 950.000 tấn.

Tại địa bàn tỉnh Lâm Đồng, theo thống kê, diện tích sầu riêng ước đạt 17.163 ha năm 2022, tăng hơn 3.500 ha so với năm 2021. Sầu riêng và một số loại cây ăn quả khác trồng thuần, trồng xen trên vườn cây công nghiệp đã góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tăng thu nhập cho người sản xuất. 

Ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng nhận xét, tình trạng phát triển nóng về diện tích, mở rộng trồng mới sầu riêng ở vùng không có lợi thế, tự phát chặt phá cây trồng khác để trồng mới sầu riêng... có nguy cơ dẫn đến tình trạng cung vượt cầu, phá vỡ sự ổn định của thị trường trong thời gian tới. 

Trước việc diện tích loại nông sản này tăng mạnh thời gia qua, quan điểm của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là không khuyến khích phát triển thêm diện tích trồng sầu riêng mà cần tập trung nâng cao chất lượng trái sầu riêng thương phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn để được phía Trung Quốc cấp mã số vùng trồng cũng như phục vụ thị trường nội tiêu.

Bên cạnh đó, việc đảm bảo tiêu thụ sầu riêng trong bối cảnh diện tích và sản lượng đang tăng nhanh đang đặt ra bài toán cần giải quyết. Trước mắt tiếp tục nâng cao công tác hỗ trợ thông tin về kỹ thuật sản xuất, quản lý chất lượng cây giống sầu riêng, đảm bảo cung cấp cây giống đạt tiêu chuẩn chất lượng cho người dân sản xuất cũng như công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở sơ chế sầu riêng phục vụ xuất khẩu, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm… cần được các đơn vị, địa phương thực hiện đồng bộ. 

Nội dung: HOÀNG SA - CHÍNH THÀNH
Thiết kế: HẠ AN
Ý tưởng: HỮU SANG